چرا بعضی کودکان فقط با گریه به خواسته‌هایشان می‌رسند؟

رفتار والدین چه نقشی دارد؟

پاداش ناخواسته به گریه

هر بار که کودک با گریه چیزی به‌دست می‌آورد، مغز او این رفتار را ثبت می‌کند:

• «وقتی گریه کنم، به نتیجه می‌رسم!»
  این پاداش ناخواسته، چرخه‌ی تکرار رفتار را فعال می‌کند (Harvard Center, 2020).

احساس گناه والدین

والدینی که احساس می‌کنند «اگر الآن خواسته‌اش را برآورده نکنم، ناراحت می‌شود»،
ناخودآگاه به جای آموزش کنترل احساس، وابستگی احساسی شدید ایجاد می‌کنند.

نوسان بین سخت‌گیری و تسلیم

گاهی والدین بین دو قطب حرکت می‌کنند:
یک روز سخت‌گیر، روز دیگر بسیار نرم‌دل!
این تناقض، امنیت روانی کودک را تضعیف می‌کند و رفتار گریه‌محور را تقویت می‌نماید.

بهترین راهکارها برای والدین

۱. تشخیص علت واقعی گریه

قبل از واکنش، بررسی کنید کودک واقعاً نیاز جسمی یا احساسی دارد یا نه.
اگر خسته یا مضطرب است، ابتدا او را آرام کنید؛ نه اینکه بلافاصله خواسته‌اش را بدهید.

۲. حفظ آرامش و ثبات

وقتی کودک گریه می‌کند، شما باید آرام‌تر از همیشه باشید.
به قول روان‌شناس کودک، دکتر Tina Bryson (نویسنده‌ی The Whole-Brain Child):

«والد آرام، مغز کودک را تنظیم می‌کند.»

۳. آموزش احساسات با واژه‌ها

به کودک بیاموزید به جای گریه بگوید:

«الآن ناراحتم چون اسباب‌بازیمو نمی‌دی.»
استفاده از کارت‌های احساس، داستان و بازی نقش‌آفرینی در مهدکودک، به رشد این مهارت کمک می‌کند.

۴. تکنیک نادیده‌گیری هدفمند (Planned Ignoring)

اگر مطمئنید کودک برای جلب توجه گریه می‌کند،
به او بگویید: «وقتی آروم شدی، با هم صحبت می‌کنیم.»
و فقط پس از آرام‌شدن، توجه مثبت بدهید.
این روش در تربیت رفتاری (Behavioral Parenting Training) تأیید شده است (AAP, 2021).

۵. تحسین رفتارهای مثبت

هر بار که کودک احساسش را با کلام بیان می‌کند،
بلافاصله او را تحسین کنید:

«چه خوب که با کلامت گفتی ناراحتی.»
این کار باعث تقویت رفتار مطلوب می‌شود.

اشتباه‌های رایج والدین

آرام‌کردن فوری کودک فقط برای ساکت‌شدن

تهدید با جملاتی مثل «اگه گریه کنی، دیگه دوستت ندارم!»

خندیدن یا شوخی با گریه (بی‌اهمیت جلوه‌دادن احساس)

نادیده‌گرفتن دلیل پشت رفتار (مثل خستگی یا نیاز به ارتباط)

چه زمانی باید نگران شد؟

اگر کودک:

بیش از ۳ ساعت در روز گریه می‌کند. (در سنین بالای ۳ سال)

در کنار گریه، پرخاش یا اضطراب جدایی دارد.

یا در محیط‌های جدید به سختی آرام می‌شود،
بهتر است با روان‌شناس کودک یا مربی متخصص مهدکودک مشورت شود.
زیرا ممکن است پای اضطراب یا حساسیت حسی در میان باشد.

جمع‌بندی

گریه بخشی طبیعی از رشد احساسی است،
اما وقتی به ابزار رسیدن به خواسته تبدیل شود، باید با صبر و ثبات اصلاح شود.
کودک لازم است بیاموزد:

«برای بیان احساس، نیاز به گریه نیست؛ می‌توانم حرف بزنم و فهمیده شوم.»

در مهدکودک و پیش‌دبستانی ماتیار سلاله،
آموزش مهارت‌های هیجانی، گفت‌وگوی عاطفی و بازی‌های اجتماعی
در برنامه‌های روزانه گنجانده شده تا کودکان یاد بگیرند احساسات خود را با آرامش و گفتار بیان کنند 🌼

📚 منابع معتبر

1. American Academy of Pediatrics (AAP). Crying and Your Baby: What’s Normal? (2021)
2. Center on the Developing Child at Harvard University. Building the Brain’s “Air Traffic Control” System. (2020)
3. Bryson, T. & Siegel, D. (2018). The Whole-Brain Child. Bantam Books.
4. Verywell Family. How to Respond When Your Child Cries to Get What They Want. (2022)
5. American Psychological Association (APA). Understanding Emotional Regulation in Early Childhood. (2022)